| Pola petempatan |
Rajah |
|
Petempatan berpusat
- Rumah atau bangunan dibina secara rapat di sesuatu kawasan yang menjadi tumpuan penduduk
- Terdapat di kawasan persimpangan jalan raya atau taman perumahan, contohnya petempatan di Bandar Tun Razak (Kuala Lumpur)
- Terdapat kemudahan yang melibatkan pusat perniagaan, pelabuhan dan rumah ibadat
|
 |
|
Petempatan berkelompok
- Susun atur rumah adalah secara berkelompok dan terancang di sesuatu kawasan
- Terdapat juga di kawasan petempatan Rancangan Pembangunan Tanah Persekutuan seperti Felda Trolak (Perak), Felda Air Tawar (Johor) dan Felda Sahabat (Sabah)
|
 |
|
Petempatan berjajar
- Rumah atau bangunan dibina di sepanjang jalan raya dan di tepi pantai
- Kelihatan tersusun secara deretan dan hampir seragam
- Terdapat di kawasan pinggir laut dan sepanjang sungai, contohnya di sepanjang Sungai Rajang (Sarawak) dan pesisir pantai Kuala Besut (Terengganu)
|
 |
|
Petempatan berselerak
- Rumah dan bangunan dibina secara berselerak dan berjauhan antara satu sama lain
- Kelihatan bertaburan dan tidak seragam
- Terdapat di kawasan kampung, kebun kecil getah dan sayur, contohnya di Bukit Tinggi (Pahang) dan Kundasang (Sabah)
|
 |
|
|
 Fungsi Petempatan Bandar
Aspek ekonomi: berkembang seiring dengan fungsi pembangunan sesuatu kawasan petempatan bandar dalam menjana pendapatan penduduk dan negara
- Bandar Pelancongan
- Bandar yang terkenal dengan pelbagai aktiviti pelancongan
- Menawarkan pelbagai peluang pekerjaan dalam sektor peniagaan dan sektor pelancongan
- Sebagai contoh, Port Dickson (Negeri Sembilan) dan Bandaraya Melaka (Melaka)
- Bandar Pelabuhan
- Bandar yang melibatkan urusan import dan eksport
- Penduduk terlibat dalam sektor perkapalan dan penguatkuasaan maritim
- Sebagai contoh, Pasir Gudang (Johor), Klang (Selangor), Georgetown (Pulau Pinang), Bintulu (Sarawak) dan Teluk Sepanggar (Sabah)
- Bandar Perindustrian
- Bandar yang mempunyai pelbagai kegiatan industri
- Kebanyakan penduduk bekerja dalam bidang pengeluaran, kejuruteraan dan teknikal
- Sebagai contoh, Shah Alam (Selangor) dan Perai (Pulau Pinang)
- Bandar Perlombongan
- Bandar yang berkembang akibat penerokaan sumber mineral
- Menawarkan pelbagai peluang pekerjaan kegiatan perlombongan dan cari gali
- Sebagai contoh, Bintulu (Sarawak) dan Kerteh (Terengganu) yang berfungsi sebagai bandar perlombongan petroleum dan gas asli
- Bandar Teknologi Maklumat
- Bandar yang berperanan mengembangkan teknologi maklumat dan telekomunikasi (ICT)
- Terdapat pelbagai peluang pekerjaan yang melibatkan penggunaan ICT termasuk pemasaran dan pengaturcaraan komputer
- Sebagai contoh, Cyberjaya (Selangor) dan Taman Teknologi Malaysia (Kuala Lumpur)
Aspek sosial: merujuk kepada fungsi bandar dalam menyediakan kemudahan perkhidmatan kepada penduduk
- Bandar Diraja
- Bandar yang menjadi tempat terletaknya istana, iaitu kediaman rasmi bagi sultan atau raja
- Wujud peluang pekerjaan sampingan kepada penduduk setempat disebabkan aktiviti pelancongan
- Sebagai contoh, Pekan (Pahang), Kuala Kangsar (Perak) dan Arau (Perlis)
- Bandar Satelit
- Berperanan sebagai bandar sokongan kepada bandar utama
- Peluang pekerjaan dalam pelbagai sektor
- Sebagai contoh, Petaling Jaya (Selangor) dan Senawang (Negeri Sembilan)
- Bandar Pendidikan
- Terdapat institusi pendidikan tinggi yang menawarkan peluang pendidikan
- Wujud peluang pekerjaan sebagai pensyarah atau kakitangan institusi pendidikan tinggi
- Sebagai contoh, Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI), Tanjung Malim (Perak)
Aspek kerajaan/Governan: merujuk kepada fungsi yang berkaitan dengan dasar kerajaan dan pentadbiran
- Bandar Pertahanan
- Menempatkan pangkalan tentera yang menjadikan bandar ini berkembang sebagai kawasan petempatan yang lebih besar
- Sebagai contoh, Lumut (Perak) dan Port Dickson (Negeri Sembilan)
- Bandar Sempadan
- Berfungsi sebagai pintu keluar masuk negara
- Kegiatan pelancongan dan perdagangan yang rancak
- Sebagai contoh, Rantau Panjang (Kelantan) dan Padang Besar (Perlis)
- Bandar Pentadbiran
- Berfungsi sebagai ibu negeri, ibu negara atau pusat pentadbiran
- Menawarkan pelbagai bentuk perkhidmatan kepada penduduk
- Sebagai contoh, Putrajaya sebagai Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan manakala Kota Kinabalu (Sabah), Kuantan (Pahang) dan Kangar (Perlis) berperanan sebagai ibu negeri
Fungsi Petempatan Luar Bandar
Aspek ekonomi
- Terdapat pelbagai kegiatan ekonomi, iaitu pertanian, penternakan, perlombongan dan industri desa yang menawarkan peluang pekerjaan
- Pertanian di kawasan luar bandar merangkumi penanaman padi, getah, kelapa sawit dan sayur-sayuran
- Penternakan lembu, kambing serta penternakan ikan air tawar
- Perlombongan melibatkan penerokaan sumber mineral
- Industri desa membolehkan penduduk menghasilkan produk seperti kraftangan dan makanan
Aspek sosial
- Petempatan luar bandar turut mempunyai kemudahan sosial seperti rumah ibadat, klinik kesihatan, perkhidmatan pos, bekalan air dan elektrik
Aspek Kerajaan/Governan
- Perkhidmatan pengurusan pentadbiran terdapat di luar bandar
- Penduduk dapat menyelesaikan urusan mereka melalui pejabat penghulu, ketua kampung, tok batin, tuai rumah atau penggawa yang menjadi wakil kepada kerajaan dan menjalankan peranan serta tanggungjawabnya terhadap masyarakat setempat
- Balai raya juga berperanan sebagai pusat kegiatan kemasyarakatan
|
