Maklumat kesihatan daripada orang awam semakin menjadi perbualan hangat dalam kalangan masyarakat masa kini. Hal ini disebabkan oleh kemudahan akses kepada internet yang membolehkan sesiapa sahaja berkongsi pandangan dan pengalaman peribadi berkaitan kesihatan tanpa perlu melalui proses pengesahan yang rasmi. Namun begitu, persoalan penting yang perlu difikirkan bersama ialah sejauh manakah maklumat tersebut boleh dipercayai dan adakah ia membawa kebaikan atau kemudaratan kepada masyarakat umum?

Pada asasnya, masalah ini berpunca daripada kelemahan literasi e-kesihatan dalam kalangan masyarakat. Literasi e-kesihatan kritikal merujuk kepada kemampuan seseorang untuk memahami, menilai dan menggunakan maklumat kesihatan yang diperoleh melalui platform digital secara bijak. Kajian Model Literasi e-Kesihatan Transaksional mendapati bahawa ramai pengguna internet tidak mempunyai kemahiran yang mencukupi untuk membezakan antara maklumat sahih dan maklumat palsu. Sebagai contoh, semasa penularan wabak COVID-19, banyak maklumat tidak benar tentang ubat tradisional dan kononnya kaedah rawatan alternatif tersebar secara meluas di media sosial. Akibatnya, ramai individu mengambil langkah pencegahan yang salah dan tidak berdasarkan sains, sekaligus meningkatkan risiko kesihatan awam. Rasulullah SAW pernah bersabda: “Jangan menyampaikan sesuatu yang engkau tidak ketahui, kerana kebenaran itu cahaya.” Hadis ini menekankan kepentingan menyampaikan maklumat yang tepat dan berasas.

Selain itu, maklumat daripada orang awam selalunya tidak melalui proses pengesahan oleh badan berautoriti seperti Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM). Agensi rasmi seperti KKM menjalankan penilaian rapi sebelum mengeluarkan sebarang kenyataan atau panduan kesihatan. Sebaliknya, maklumat yang disebarkan oleh pengguna media sosial lebih bersifat subjektif, berasaskan pengalaman sendiri atau sekadar “testimoni” yang tidak dibuktikan dengan data klinikal. Sebagai contoh, kisah mengenai "penyembuhan ajaib" daripada penyakit kronik yang disebarkan di laman sosial mungkin menarik perhatian, tetapi ia boleh mengelirukan dan membahayakan jika dijadikan rujukan utama tanpa nasihat pakar.

Tambahan pula, penyebaran maklumat kesihatan palsu membawa risiko besar kepada masyarakat. Kesilapan dalam memahami maklumat seperti dos ubat, jenis rawatan, atau cara pencegahan boleh menyebabkan kesan sampingan yang serius atau bahkan kematian. Dalam konteks vaksin COVID-19, maklumat palsu yang menyatakan bahawa vaksin itu berbahaya menyebabkan sebahagian rakyat enggan mengambil suntikan, seterusnya melemahkan usaha kawalan wabak oleh kerajaan. Pepatah Melayu ada menyebut, "Jangan terpedaya dengan manisnya kata-kata, lihatlah bukti yang nyata." Pepatah ini sesuai untuk menggambarkan keperluan masyarakat untuk meneliti maklumat yang diterima, terutamanya dalam hal melibatkan nyawa.

Oleh itu, amat penting untuk masyarakat bergantung kepada sumber rasmi seperti laman web KKM, Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), dan portal kesihatan yang diiktiraf. Sumber-sumber ini menyampaikan maklumat berdasarkan kajian saintifik, data empirikal dan melalui saringan pakar perubatan. Contohnya, garis panduan rawatan COVID-19 yang dikeluarkan oleh KKM telah melalui pelbagai fasa kajian dan analisis. Ini jauh lebih dipercayai berbanding pengalaman peribadi individu di media sosial.

Sebagai kesimpulan, maklumat kesihatan daripada orang awam boleh menjadi rujukan tambahan, tetapi ia tidak boleh dijadikan sandaran utama tanpa pengesahan. Keutamaan harus diberikan kepada keselamatan dan kesihatan masyarakat. Maka, masyarakat perlu bijak menapis maklumat dengan menggunakan literasi e-kesihatan kritikal agar tidak terjerumus dalam penyebaran maklumat palsu yang boleh membahayakan diri dan orang lain. Sesungguhnya, ilmu yang benar adalah cahaya, dan cahaya itu hanya dapat menerangi apabila kita menggunakannya dengan penuh tanggungjawab.

Maklumat kesihatan daripada orang awam semakin menjadi perbualan hangat dalam kalangan masyarakat masa kini. Hal ini disebabkan oleh kemudahan akses kepada internet yang membolehkan sesiapa sahaja berkongsi pandangan dan pengalaman peribadi berkaitan kesihatan tanpa perlu melalui proses pengesahan yang rasmi. Namun begitu, persoalan penting yang perlu difikirkan bersama ialah sejauh manakah maklumat tersebut boleh dipercayai dan adakah ia membawa kebaikan atau kemudaratan kepada masyarakat umum?

Pada asasnya, masalah ini berpunca daripada kelemahan literasi e-kesihatan dalam kalangan masyarakat. Literasi e-kesihatan kritikal merujuk kepada kemampuan seseorang untuk memahami, menilai dan menggunakan maklumat kesihatan yang diperoleh melalui platform digital secara bijak. Kajian Model Literasi e-Kesihatan Transaksional mendapati bahawa ramai pengguna internet tidak mempunyai kemahiran yang mencukupi untuk membezakan antara maklumat sahih dan maklumat palsu. Sebagai contoh, semasa penularan wabak COVID-19, banyak maklumat tidak benar tentang ubat tradisional dan kononnya kaedah rawatan alternatif tersebar secara meluas di media sosial. Akibatnya, ramai individu mengambil langkah pencegahan yang salah dan tidak berdasarkan sains, sekaligus meningkatkan risiko kesihatan awam. Rasulullah SAW pernah bersabda: “Jangan menyampaikan sesuatu yang engkau tidak ketahui, kerana kebenaran itu cahaya.” Hadis ini menekankan kepentingan menyampaikan maklumat yang tepat dan berasas.

Selain itu, maklumat daripada orang awam selalunya tidak melalui proses pengesahan oleh badan berautoriti seperti Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM). Agensi rasmi seperti KKM menjalankan penilaian rapi sebelum mengeluarkan sebarang kenyataan atau panduan kesihatan. Sebaliknya, maklumat yang disebarkan oleh pengguna media sosial lebih bersifat subjektif, berasaskan pengalaman sendiri atau sekadar “testimoni” yang tidak dibuktikan dengan data klinikal. Sebagai contoh, kisah mengenai "penyembuhan ajaib" daripada penyakit kronik yang disebarkan di laman sosial mungkin menarik perhatian, tetapi ia boleh mengelirukan dan membahayakan jika dijadikan rujukan utama tanpa nasihat pakar.

Tambahan pula, penyebaran maklumat kesihatan palsu membawa risiko besar kepada masyarakat. Kesilapan dalam memahami maklumat seperti dos ubat, jenis rawatan, atau cara pencegahan boleh menyebabkan kesan sampingan yang serius atau bahkan kematian. Dalam konteks vaksin COVID-19, maklumat palsu yang menyatakan bahawa vaksin itu berbahaya menyebabkan sebahagian rakyat enggan mengambil suntikan, seterusnya melemahkan usaha kawalan wabak oleh kerajaan. Pepatah Melayu ada menyebut, "Jangan terpedaya dengan manisnya kata-kata, lihatlah bukti yang nyata." Pepatah ini sesuai untuk menggambarkan keperluan masyarakat untuk meneliti maklumat yang diterima, terutamanya dalam hal melibatkan nyawa.

Oleh itu, amat penting untuk masyarakat bergantung kepada sumber rasmi seperti laman web KKM, Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), dan portal kesihatan yang diiktiraf. Sumber-sumber ini menyampaikan maklumat berdasarkan kajian saintifik, data empirikal dan melalui saringan pakar perubatan. Contohnya, garis panduan rawatan COVID-19 yang dikeluarkan oleh KKM telah melalui pelbagai fasa kajian dan analisis. Ini jauh lebih dipercayai berbanding pengalaman peribadi individu di media sosial.

Sebagai kesimpulan, maklumat kesihatan daripada orang awam boleh menjadi rujukan tambahan, tetapi ia tidak boleh dijadikan sandaran utama tanpa pengesahan. Keutamaan harus diberikan kepada keselamatan dan kesihatan masyarakat. Maka, masyarakat perlu bijak menapis maklumat dengan menggunakan literasi e-kesihatan kritikal agar tidak terjerumus dalam penyebaran maklumat palsu yang boleh membahayakan diri dan orang lain. Sesungguhnya, ilmu yang benar adalah cahaya, dan cahaya itu hanya dapat menerangi apabila kita menggunakannya dengan penuh tanggungjawab.