Faktor penentangan penyerahan Sarawak.

• Golongan yang menentang dipimpin oleh Datu Patinggi Abang Haji Abdillah.
• Tindakan Vyner Brooke bertentangan dengan Perlembagaan 1941
  • Prinsip kelapan menyatakan bahawa pemerintahan sendiri akan diberikan kepada rakyat Sarawak.
  • Penduduk Sarawak akan bimbing dan mentadbir negeri sendiri.
  • Vyner Brooke menafikan hak rakyat Sarawak.
• Vyner Brooke mengetepikan surat wasiat Charles Brooke
  • Vyner Brooke membuat keputusan tanpa perbincangan dengan Raja Muda (Anthony Brooke) dan Tuan Muda (Bertram Brooke).
  • Golongan menentang ingin memulihkan pemerintahan Dinasti Brooke untuk tuntut kemerdekaan dengan mudah.
• Gerald T. MacBryan menggunakan muslihat
  • Menggunakan muslihat seperti tekanan, desakan, pujukan dan sogokan untuk dapat persetujuan dari ketua tempatan.

Bentuk penentangan penduduk tempatan

• Mengadakan persidangan
  • Johari Anang dan Sharkawi Osman menganjurkan persidangan yang dihadiri oleh perwakilan Sarawak.
  • Bertujuan untuk mengadakan demonstrasi menentang penyerahan Sarawak.
  • Pertubuhan yang sertai:
    • Pergerakan Pemuda Melayu (PPM).
    • Barisan Pemuda Sarawak (BPS).
    • Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS).
    • Persatuan Melayu Miri.
    • Kesetian Muda Matu.
    • Persekutuan Bumiputera.
• Mengadakan Demonstrasi
  • Demonstrasi dilakukan ketika kedatangan Gabenor pertama Sarawak dari British.
  • Diketuai oleh Datu Patinggi Abang Haji Abdillah.
  • Disertai oleh 16 persatuan Melayu.
  • PKMS desak British undur dari Sarawak.
  • Mengangkat poster “Sarawak adalah hak kami” dan lain-lain.
  • Demonstrasi di Sibu diterajui oleh PPM.
• Meletakkan jawatan beramai-ramai
  • British mengeluarkan Pekeliling No. 9/1046 (Circular No. 9).
  • Melarang pengawai awam menyertai gerakan menentang penyerahan.
  • Seramai 409 orang kakitangan kerajaan meletakkan jawatan.
  • 56 orang pelajar Maktab Perguruan Melayu Sarawak menamatkan pengajian mereka sebagai bantahan terhadap Pekeliling No. 9.
• Bantahan golongan wanita
  • Cikgu Lily Eberwein (PKMS) mengadakan kempen kesedaran di rumah panjang.
  • Mengatur demonstrasi menentang penyerahan Sarawak.
  • Beliau merupakan ketua kaum ibu.
  • Cikgu Ajibah Abol mengetuai kaum wanita dalam gerakan antipenyerahan.
• Menggunakan Akhbar
  • Utusan Sarawak digunakan untuk menyebarkan tentangan.
  • Pengarang menggunakan tajuk yang tajam seperti artikel “Kerajaan British Menipu Rakyat”
• Menulis surat bantahan
  • Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) menghantar surat bantahan kepada kerajaan British.
  • BPS menghantar referendum memansuhkan penyerahan Sarawak.
  • Menghantar surat bantahan kepada Perdana Menteri British.
  • Anthony menentang penyerahan dengan membuat rayuan ke mahkamah tetapi ditolak.
• Menubuhkan kumpulan Rukun 13
  • Rukun 13 ditubuhan secara sulit oleh Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) di Sibu.
  • Dipimpin oleh Awang Rambli, Morshidi Sidek dan Bujang Suntong.
  • Rukun 13 ingin menghapuskan pegawai tinggi British di Sarawak.

Peristiwa Sungkit Berdarah

• Rosli Dhoby menikam Duncan Stewart.
• Duncan Stewart meninggal seminggu kemudian.
• Peristiwa tersebut dikenali sebagai “Sungkit Berdarah”.
• British menutup pejabat PPM, PKMS, BPS dan Angkatan Semangat Anak Negeri Sarawak (ASAS).
• Anthony Brooke merayu supaya berhenti usaha menentang penyerahan.
• Rosli Dhoby, Awang Rambli dan Bujang Suntong dihukum gantung.
• Anggota Rukun 13 yang lain dikenakan hukuman penjara.
• Gerakan anti-penyerahan menemui kegagalan.

Reaksi penduduk yang menyokong penyerahan Sarawak.

• Disokong oleh Datu Bandar Abang Haji Mustapha dan Datu Amar Abang Haji Suleiman.
• Memajukan Negeri
  • Ahli Majlis Negeri, Datu Bandar Abang Haji Mustapha menyatakan Sarawak mengalami banyak kemusnahan selepas perang.
  • Penyerahan boleh memajukan perdagangan, pendidikan, kesihatan dan taraf hidup penduduk.
• Memajukan Penduduk Tempatan
  • Golongan menyokong menubuhkan Young Malay Association (YMA).
  • YMA membantu orang Melayu yang mundur dalam ekonomi, pelajaran, sukan dan agama.
  • Menubuhkan cawagannya di Sibu, Kalaka dan Miri.
• Memberikan Peluang Pekerjaan dalam Perkhidmatan Awam
  • Golongan intelektual diberikan jawatan profesional dalam perkhidmatan awam.
  • British dapat membantu Sarawak berkerajaan sendiri.